De angst voor terrorisme
Het opgeven van enige privacy wordt vaak als noodzakelijk gezien bij de bestrijding van criminaliteit en terrorisme. Vooral bij terrorisme zijn tal van verschrikkelijke scenario's te bedenken die bij veel mensen angst zullen inboezemen. Van deze angst wordt handig gebruik gemaakt door verschillende politici om het opgeven van privacy te rechtvaardigen. Maar de grote vraag is of deze angst wel terecht is.
Elk jaar komen in Nederland vele honderden mensen om in het verkeer. Toch stapt iedereen elke dag zonder noemenswaardige angst de auto in. Jaarlijks overlijden 150 to 200 mensen tijdens of vlak na het sporten [1], maar toch rent iedereen zonder zorgen een sportveld op. Het aantal mensen dat in Nederland om het leven is gekomen als gevolg van terrorisme ligt op 30 [2] in de afgelopen 50 jaar! En toch roept terrorisme meer angstgevoelens op dan het verkeer. Dit terwijl de meeste mensen nog nooit een terrorist gezien hebben in hun leven en het niet aannemelijk is dat dat ooit gaat gebeuren. We accepteren het zeer lage risico op een ongeluk in het verkeer, dus waarom doen we niet hetzelfde met het nog vele malen lagere risico op een terroristische aanslag?
Angst
Het belangrijkste verschil tussen een auto-ongeluk en een terroristische aanslag is de angst die het teweeg brengt. Als een busongeluk 30 doden veroorzaakt is dat verschikkelijk, maar een paar dagen later gaat het leven gewoon weer door. Als een zelfmoordterrorist 10 mensen met zichzelf mee de dood insleurt, dan zijn we daar maanden mee bezig. De vele auto-ongelukken van het afgelopen jaar is iedereen alweer vergeten of hebben we zelfs nooit iets van gehoord, maar de moordaanslag op Theo van Gogh herinneren we ons nog als de dag van gisteren. En dat terwijl het meer weg had van een ordinaire moord dan van een terroristische aanslag.
Aanslagen
De aanslagen in Parijs en Brussel zullen waarschijnlijk bij veel mensen een gevoel van angst oproepen; de angst voor een aanslag in Nederland. Maar is deze angst wel terecht? Aan de ene kant laten de aanslagen in Parijs en Brussel zien dat als iemand echt een aanslag wil plegen, het lastig is om dat met grote zekerheid tegen te gaan. Aan de andere kant is de situatie in Nederland niet vergelijkbaar met die in België en Frankrijk. In die landen is er sprake van broeinesten in wijken van bepaalde steden, waarbij radicaliserende groepen bijna vrij spel hebben. De overheid heeft weinig tot geen zicht op wat er in deze wijken gebeurt. In Nederland wordt gebruikt gemaakt van zogehete gebiedsgebonden politiewerk [3], waarbij direct contact is tussen politie en burger. Hierdoor is er sneller en beter zicht op mogelijk radicaliserende mensen. Hoewel dit natuurlijk geen 100% garantie biedt op het voorkomen van een aanslag, toont de praktijk aan dat dit een efficiente aanpak is.
Maatregelen
Om terroristische aanslagen te voorkomen zijn tal van maatregelen doorgevoerd. Veel van die maatregelen hebben een negatief effect op onze privacy en maar weinig van die maatregelen dragen echt bij aan onze veiligheid. Voor het aanvragen van een nieuwe paspoort moeten vingeradrukken worden afgegeven. Een beter beveiligd paspoort maakt Nederland niet veiliger, want sinds wanneer staan iemands intenties in zijn of haar paspoort? De daders van de aanslagen op 11 september hadden immers geldige paspoorten. Als we met een vliegtuig willen reizen moeten we langs zeer strenge beveilingscontroles en moeten waterflesjes worden ingeleverd. Dit zijn maatregelen waar reizigers last van hebben, maar tot op heden nog niet hebben geleid tot de aanhouding van een terrorist. En al zouden vliegvelden hiermee veilig worden, dan voorkomt het nog steeds geen aanslag. Treinstations, de treinen zelf, en winkelcentra zijn nog zo goed als onbeschermd. Een beetje nadenkend terrorist richt zich simpelweg op het meest makkelijke doel.
Toen in november 2006 op vliegveld Heathrow door de vonst van explosieve vloeistoffen een aanslag werd verijdeld [4], leidde dat tot een wereldwijd verbod op vloeistoffen in de handbagage. En dat terwijl de aanslag verijdeld was, wat aantoont dat de controles die toen uitgevoerd werden blijkbaar voldoende waren. Aan de andere kant heeft de schietpartij in het winkelcentrum in Alphen aan den Rijn [5], met zes doden als gevolg, niet geleid tot extra beveiligingsmaatregelen in winkelcentra in Nederland. Wat is de reden waarom we zo bang zijn voor terroristen? Waarom worden miljoenen euro's geïnvesteerd om zelfs maar één dode als gevolg van een terroristische aanslag te voorkomen, terwijl we het blijkbaar acceptabel vinden dat jaarlijks honderden doden vallen als gevolg van ongelukken in het verkeer, ongezond eten, roken, drinken en drugsgebruik?
Het wordt tijd dat we dit alles realistisch gaan bekijken. We moeten stoppen met bang zijn, stoppen met ons te laten terroriseren. Anders gaan de terroristen winnen zonder dat ze daar iets voor hoeven te doen.